Tot ver in de negentiende eeuw werd het jaar verdeeld in twee delen: een slechte en een goede tijd. De moeilijke tijd begon op Sint-Maarten, 11 november en liep tot en met Carnaval. Daarna begonnen de voorbereidingen voor de goede tijd dat begon met Pasen. In de slechte tijd was het belangrijk om zuinig te zijn met voedsel, licht en brandstof omdat er genoeg moest zijn voor de hele winter.

De christelijke feestdagen hielpen met overleven. Op feestdagen, zoals Driekoningen, mochten mensen langs de deur gaan om te bedelen en twee vastenperioden zorgden er voor dat niet alles meteen werd opgegeten. Daarom zijn er zoveel feestdagen in de winter. Over al die feestdagen is een religieus verhaal te vertellen, maar ook een cultureel verhaal. Waarom eten wij speculaas met Sinterklaas en zetten wij met Kerstmis een boom met ballen in huis. Waarom steken wij op oudejaarsavond vuurwerk af en nemen wij op nieuwjaarsdag een duik in het koude water? Waarom verkleden wij ons met Carnaval en sluiten wij af met haring? Dit alles heeft een betekenis.

De winters waren nog niet zo lang geleden veel kouder dan tegenwoordig. Ook zijn onze huizen veel beter geïsoleerd. Want kun je je nog de beslagen ramen en de ijspegels herinneren? En dat je je bij de kachel moest uitkleden om dan snel met een kruik naar bed te gaan? Dat lijkt verleden tijd. Toch verlangen wij elk jaar weer naar schaatsen op natuurijs. Het hoeft maar even te vriezen en wij halen massaal onze schaatsen van zolder. Schaatsen lijkt wel in ons DNA te zetten. Al deze feesten hebben een historisch verhaal. Op deze lezing vertelt zij je waar de tradities en rituelen in de winter vandaan komen.

Ineke Strouken was 32 jaar directeur van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur, later Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. Van 1998 tot en met 2011 was ze hoofdredacteur van het tijdschrift Traditie. Via boeken, artikelen en radio-uitzendingen vertelt ze over de (historische) achtergronden van tradities. Van haar hand verscheen onlangs Tradities in Brabant van generatie op generatie.